Szczegółowe omówienie scen z Chrisem Rossem BSC
Wstęp
Chris Ross to nagradzany brytyjski operator, który pracuje nad produkcjami telewizyjnymi, reklamami i filmami pełnometrażowymi. Wśród jego najbardziej znanych produkcji wymienić można Koty Toma Hoopera, Yesterday Danny’ego Boyle’a oraz Morze Czarne Kevina Macdonalda. W roku 2022 został prezesem Brytyjskiego stowarzyszenia kinematografów (ang. British Society of Cinematographers, BSC).
W ramach cyklu „Dekonstrukcja scen” Chris poświęcił nam chwilę, aby przybliżyć nam, w jaki sposób korzystał z kamery Sony VENICE podczas kręcenia filmu Pływaczki zrealizowanego dla platformy Netflix — poruszającej historii dwóch młodych sióstr, które podjęły się długiej i niebezpiecznej podróży z ich domu w ogarniętej wojną Syrii aż do Brazylii i Igrzysk Olimpijskich 2016 roku w Rio de Janeiro.
Szczegółowe omówienie scen: kluczowe obserwacje
- Wypełnienie ujemne to umieszczenie ciemnych lub czarnych kart, zasłon, flag czy innych powierzchni tak, aby światło nie odbijało się w stronę obiektu. Może to zwiększyć kontrast w zacienionych obszarach twarzy lub przyciemnić jakąś część sceny. Jest to przeciwieństwo dodawania światła.
- Zmiana sposobu poruszania się kamery może wpłynąć na atmosferę danej sceny. Ujęcie z ręki z niewielkimi drganiami może nadać poczucie pośpiechu lub niebezpieczeństwa, natomiast nagrywanie płynnych obrazów z użyciem statywu Steadicam lub gimbala dodaje gracji i zwiększa poczucie kontroli.
- Intensywne oświetlenie o dużym kontraście może sprawić, że scena będzie nie tylko jaśniejsza, ale też bardziej optymistyczna, natomiast sceny z miękkim oświetleniem o niskim kontraście mogą zmienić nastrój na bardziej przytłaczający.
Scena na basenie krytym
Ze względu na charakterystykę wielu lokalizacji przedstawionych w filmie Chris musiał stosować bardzo praktyczne oświetlenie.
Kluczowa scena z filmu ma miejsce w dużym basenie krytym. Budynek z basenem ma wielkie okna oraz dwa rzędy dużych reflektorów przemysłowych. Chris wyłączył wszystkie reflektory, aby generowane przez nie nieatrakcyjne światło nie popsuło ujęć.
Nie mając żadnej kontroli nad światłem wpadającym przez wielkie okna, zamiast próbować dodać dodatkowe źródła światła, zastosował wypełnienie negatywne, aby usunąć światło ze sceny. W tym celu zastosowano duże czarne lub szare plansze, których zadaniem było przyciemnienie części ujęć, aby uzyskać większy kontrast.
Kluczowym elementem tej sceny jest relacja sióstr, Yusry i Sary, z ich ojcem i trenerem „Babą” oraz matką i siostrą siedzącymi na trybunach. Pomimo że w sekwencji nie pada żadne słowo, Chris uznał, że należy przedstawić relację między poszczególnymi postaciami. Chris przygotował staranną kompozycję, aby przekazać, jak ważny jest stoper w dłoni ojca. Szerokokątne zbliżenia miały przedstawić konflikt i zazdrość między Sarą i Yusrą.
Następną scenę, w której wokół budynku z basenem zaczynają spadać bomby, Chris filmował z ręki, aby dodać jej dramatyzmu. Często stosował panoramowanie i poruszał kamerą tak, aby oddać poczucie niebezpieczeństwa i pośpiechu, gdy bomby spadają wokół basenu.
W ostatnich ujęciach z tej sceny jedna z bomb wpada do basenu. Aby je nagrać, Chris użył kamery VENICE z obiektywem 12 mm na wysięgniku, którą można było zanurzyć w wodzie.
Obiektyw szerokokątny pomógł oddać uczucie odizolowania w chwili, gdy bomba wpadła do wody za Yusrą. Bombę i potłuczone szkło dodano do ujęć w procesie postprodukcji. Natomiast szeroki kąt tego ujęcia oraz przytłumione głosy oddały przeżyty przez Yusrę moment transcendencji, a także stanowiły metaforę dla ówczesnego życia w Syrii, które wyglądało jak patrzenie na niewybuch.
Scena w hotelu
W scenach nocnych w pokoju hotelowym Chris zastosował bardzo proste oświetlenie. Efekt światła ulicznego uzyskano za pomocą prostej lampy na stojaku umieszczonej za oknem sypialni, co sprawiło, że w tle, za oknem widać jasny punkt świetlny.
Chris opowiada też, że kluczowym, a w zasadzie jedynym oświetleniem jednej ze scen była prosta żarówka w lampce widocznej w kadrze, umieszczonej na małym stoliku pod oknem. Położenie lampy na stole zmieniano w zależności od ujęcia. W przypadku szerokich ujęć umieszczano ją z tyłu, przy ścianie, a na potrzeby ciaśniejszych kadrów przesuwano ją bliżej kamery.
Każde ujęcie nagrywano w tej samej osi tak, aby światło było zawsze za aktorami i nadawało ich twarzom kształtu oraz zapewniało kontrast. Żadne z ujęć nie było kręcone z tej samej strony, ponieważ światło padające na aktorów wyglądałoby na bardziej płaskie.
Scena na Lesbos
W połowie sceny na Lesbos Chris musiał zmienić atmosferę ujęć, ponieważ siostry nagle przestały być zmagającymi się z trudnościami Syryjkami, a zaczęły się zachowywać jak bogate turystki z Europy. Nagrywanie z ręki zastąpił więc statywem Steadicam. Płynność ujęć uzyskiwanych z użyciem statywu Steadicam pomogła mu też oddać poczucie bogactwa i luksusu kontrastujące z pełnymi drgań nagraniami z ręki.
Gdy Chris chce uzyskać scenę oddającą sens upalnego dnia, filmuje tak, aby słońce było za bohaterami. Dzięki temu podświetla krawędzie lub stanowi podświetlenie z tyłu. Nagrywając obrazy w ten sposób, uzyskuje się jasne białe niebo i maksymalny kontrast, które sprawiają, że ujęcie wygląda na parne i ciepłe.
Scena na basenie otwartym
W późniejszych scenach siostry docierają do Niemiec, gdzie ich życie staje w martwym punkcie. Tę scenę nakręcono na basenie otwartym w Wielkiej Brytanii. Chris chciał w niej uzyskać wyraźny kontrast między dotychczasową podróżą bohaterek a aktualnym punktem, w którym ich życie stanęło w miejscu. Aby uzyskać ten efekt, Chris zastosował bardzo płaskie oświetlenie, które maksymalnie złagodziło światło dzienne i pozwoliło stworzyć szare i płaskie sceny.
Dla Chrisa dużym wyzwaniem związanym z filmem Pływaczki było nagrywanie w taki sposób, aby widzowie współczuli dziewczynom w trakcie trwania ich podróży. Ważne też było, aby czuli się, jakby towarzyszyli im w przeprawie na łodzi czy w trakcie zawodów pływackich. Chris zwraca uwagę, że kinematograf ma do swojej dyspozycji pełną gamę narzędzi do kontrolowania oświetlenia, które mogą zmienić wygląd filmu. Natomiast im więcej dodamy świateł, dyfuzorów lub wypełnienia negatywnego, tym bardziej ograniczymy ruchy kamery i aktorów.
Pomimo tego, że według niego całkiem łatwo jest nauczyć się pewnych prostych zasad dotyczących sposobu umieszczania słońca w ujęciach czy kontrolowania odbić i zmiękczeń w celu uzyskania przyjemnego wyglądu, blokuje to ruchy kamery.
Omijając pewne rozwiązania kosmetyczne stosowane w kinematografii, Chris chciał uzyskać u widza uczucie uczestniczenia bezpośrednio w scenach, bycia pod tym samym słońcem, aby ładunek emocjonalny przekazu był o wiele silniejszy.
